Kościół Ewangelicki św. Jana

Kościół Ewangelicki św. Jana w Mikołowie to nie tylko jeden z najbardziej rozpoznawalnych zabytków miasta, ale również miejsce, które od ponad półtora wieku stanowi ważny punkt na mapie kulturalnej i duchowej regionu. Jego monumentalna sylwetka, neogotycka architektura oraz bogata historia sprawiają, że wizyta tutaj to prawdziwa podróż w czasie – od XVI-wiecznych początków protestantyzmu na Śląsku, przez burzliwe dzieje reformacji i kontrreformacji, aż po współczesność, w której kościół jest nie tylko miejscem kultu, ale także przestrzenią spotkań i wydarzeń artystycznych.

Historia Kościoła Ewangelickiego św. Jana w Mikołowie

Pierwsze ślady obecności luteran w Mikołowie sięgają 1580 roku, kiedy powstała tu pierwsza parafia ewangelicka. Dzieje tej wspólnoty były jednak burzliwe – w wyniku kontrreformacji i edyktu restytucyjnego z 1628 roku ewangelicy stracili swoje świątynie i przez długie lata zmuszeni byli odprawiać nabożeństwa w ukryciu, często w lasach okolicznych miejscowości. Dopiero zmiany polityczne w XVIII wieku oraz przejście tych terenów pod panowanie Prus umożliwiły powrót protestantów do miasta i stopniowe odrodzenie parafii.

W 1854 roku założono w Mikołowie samodzielną parafię ewangelicką po raz drugi. Wkrótce potem, w 1855 roku, zakupiono plac na wzgórzu nieopodal dawnego kościoła św. Mikołaja, gdzie rozpoczęto budowę nowej świątyni. Prace ruszyły w 1860 roku, a już 29 października 1861 roku odbyła się uroczysta konsekracja kościoła św. Jana, której dokonał generalny superintendent ks. dr Hahn z Wrocławia. Fundusze na budowę pochodziły m.in. od księcia pszczyńskiego Jana Henryka XI oraz Śląskiego Stowarzyszenia Gustawa Adolfa.

Architektura i wnętrze świątyni

Kościół Ewangelicki św. Jana został wzniesiony w stylu neogotyckim według projektu P. Jackischa. Jego bryła wyróżnia się strzelistą wieżą oraz charakterystycznymi, ostrołukowymi oknami, które nadają budowli lekkości i majestatu. Wnętrze świątyni zachwyca nie tylko proporcjami, ale także detalami architektonicznymi – od neogotyckiego ołtarza, przez ambonę, aż po chrzcielnicę z oryginalną misą chrzcielną.

Centralnym punktem ołtarza jest obraz przedstawiający Jezusa, inspirowany motywem z Ewangelii św. Jana „Kogo szukacie?” (Jan 18,4), namalowany przez berlińskiego artystę Radtkego. Po lewej stronie znajduje się ambona, określana dziś mianem „ambony ekumenicznej”, na której umieszczono figury najważniejszych reformatorów protestanckich: Marcina Lutra, Filipa Melanchtona, Jana Kalwina, Ulricha Zwingliego oraz księcia Mikołaja Ludwika Zinzendorfa. Po prawej stronie ołtarza uwagę przyciąga chrzcielnica, będąca świadectwem dawnych tradycji parafii.

Ważnym elementem wyposażenia są również organy, wykonane przez znanego gliwickiego organmistrza Carla Volkmana. Instrument ten nie tylko towarzyszy nabożeństwom, ale także stanowi ważny punkt podczas licznych koncertów i wydarzeń muzycznych organizowanych w kościele.

Znaczenie kulturowe i współczesność

Kościół św. Jana od początku swojego istnienia był nie tylko miejscem modlitwy, ale również centrum życia społecznego i kulturalnego mikołowskich ewangelików. W ciągu lat przeszedł wiele zmian i modernizacji – od powiększenia cmentarza, przez budowę plebanii i kaplicy cmentarnej, aż po powojenne odbudowy po zniszczeniach II wojny światowej. Szczególnie dramatyczny był okres okupacji, kiedy świątynia została zdewastowana, a wielu parafian zmuszono do opuszczenia miasta. Dzięki zaangażowaniu duchownych i wiernych, już w 1946 roku kościół został odremontowany i ponownie poświęcony.

Współcześnie kościół św. Jana jest nie tylko miejscem regularnych nabożeństw, ale także ważną przestrzenią dla wydarzeń kulturalnych – koncertów, recitali organowych czy festiwali muzycznych, takich jak Mikołowskie Dni Muzyki. Jego akustyka i wyjątkowa atmosfera przyciągają zarówno artystów, jak i miłośników muzyki z całego regionu.

Informacje dla odwiedzających

Kościół Ewangelicki św. Jana znajduje się przy placu ks. Jana Karpeckiego w centrum Mikołowa. Zwiedzanie świątyni możliwe jest w niedzielę przed nabożeństwem i po jego zakończeniu, a także po wcześniejszym uzgodnieniu z administracją parafii (tel. 32 291 04 41). Wstęp na nabożeństwa i większość wydarzeń kulturalnych jest bezpłatny, jednak podczas koncertów mogą obowiązywać wejściówki lub bilety. Dojazd do kościoła jest dogodny – w pobliżu znajduje się przystanek autobusowy oraz parking. Godziny otwarcia mogą się zmieniać w zależności od kalendarza parafii i organizowanych wydarzeń.

Kościół św. Jana na tle innych atrakcji Mikołowa

Świątynia św. Jana stanowi ważny punkt na turystycznej mapie Mikołowa, obok takich miejsc jak zabytkowy rynek, Planty, czy pobliskie kościoły katolickie. Warto zwrócić uwagę, że kościół ten często określany jest mianem „bliźniaczego” w stosunku do neoromańskiego kościoła św. Wojciecha, co podkreśla wielokulturowy charakter miasta i jego bogatą historię religijną.

Podsumowanie

Kościół Ewangelicki św. Jana w Mikołowie to miejsce, które zachwyca zarówno miłośników historii, jak i architektury czy muzyki. Jego neogotycka sylwetka, bogate wnętrze oraz niezwykła atmosfera sprawiają, że jest to jeden z najciekawszych zabytków regionu. Przetrwał liczne burze dziejowe, stając się symbolem wytrwałości i otwartości lokalnej społeczności. Dziś, łączy funkcje sakralne z rolą kulturalnego serca miasta, zapraszając wszystkich do odkrywania swoich tajemnic i uczestnictwa w wyjątkowych wydarzeniach.